Eind augustus telde het Brussels Gewest 90.927 werkzoekenden, voor een werkloosheidsgraad van 16,0%. Dit betekent een eerste aanzienlijke jaarlijkse stijging van het aantal werkzoekenden in het Brussels Gewest: 1.865 personen ten opzichte van augustus 2019 (+2,1%) en een stijging op maandbasis van 3.299 personen (+3,8%). Bij de jongeren merken we een nog grotere stijging: eind augustus telde Brussel 9.666 jonge werkzoekenden, hetzij 1.534 personen meer dan vorig jaar (+18,9%). Op het hoogtepunt van de gezondheidscrisis in april waren er ongeveer 1.140.000 tijdelijk werklozen in België, waaronder ongeveer 93.000 Brusselaars (27% van de Brusselse werknemers). Wat het overbruggingsrecht betreft, hebben in april ook ongeveer 405.000 zelfstandigen een overbruggingsrecht ontvangen, waaronder 50.500 Brusselaars (57% van de zelfstandigen in Brussel). De zwaarst getroffen sectoren in het Brussels Gewest zijn de horeca, handel non-food, cultuur, kunst, amusement, recreatie, toerisme, wegvervoer, bouw en de ondersteunende diensten (waaronder zich de dienstencheques bevinden).

Bedrijven die het door corona moeilijk kregen, hebben een deel van hun werknemers op tijdelijke werkloosheid gezet, wat niet in de werkloosheidsstatistieken opgenomen wordt. Analyses wijzen uit dat minimum 20% van de tijdelijke werklozen in België definitief werkloos zal worden, wat betekent dat de werkloosheid in Brussel en de rest van het land tussen nu en nieuwjaar gevoelig zal stijgen. Ook de voorwaarden voor werkgevers om hun werknemers op tijdelijke werkloosheid te zetten werden sedert 1 september door de federale regering verstrengd, wat een aantal werkgevers ertoe kan aanzetten sneller werknemers definitief te ontslaan. De tijdelijke werkloosheid kwam afgelopen maanden in België meer voor bij mensen met een arbeidersstatuut dan met een bediendenstatuut, Brussel is hoofdzakelijk een dienstenregio waar slechts een vijfde van de loontrekkenden een arbeidersstatuut heeft.

Veel van de nieuwe coronawerklozen in Brussel zijn hooggeschoold en hebben ervaring en competenties. Zij dreigen concurrentie te vormen voor de Brusselse schoolverlaters en andere werkzoekenden die vaak kortgeschoold zijn en weinig ervaring hebben. Studenten die hun job zijn kwijtgeraakt hebben het dan weer lastig omdat zij geen toegang hebben tot de tijdelijke werkloosheid. Ook het aantal leefloners zal door de coronacrisis gevoelig stijgen. Men voorspelt wel dat veel Brusselse werklozen een zelfstandige activiteit zullen opstarten, meer dan in Vlaanderen of Wallonië.

Veel Brusselaars die in Vlaanderen en Wallonië werken, worden geconfronteerd met al dan niet tijdelijke werkloosheid omdat zij werken in sectoren die coronagevoelig zijn. Brusselse pendelaars richting Vlaanderen hebben het moeilijk in de sectoren handel, horeca, overige marktdiensten, transport en communicatie, die naar Wallonië ondervinden problemen in de sectoren handel, horeca, overige marktdiensten en intermediaire goederen. Omgekeerd hebben de meeste Vlaamse en Waalse pendelaars die naar Brussel komen werken het niet zo slecht omdat zij meestal werken in sectoren die minder corona-gevoelig zijn (ministeries, scholen, banken en verzekeringen, …). De doorstroming van Brusselse werkzoekenden naar de rand rond Brussel en verder, de grote ambitie in het samenwerkingsakkoord Brussel-Vlaanderen, zal de komende maanden lastiger worden.

Telewerk blijkt a mixed bag te zijn. Door de groei van de populariteit van telewerk waren er afgelopen maanden minder Vlaamse en Waalse pendelaars in Brussel. Dit heeft negatieve gevolgen gehad voor een aantal sectoren die het grotendeels moeten hebben van pendelaars, waaronder de horeca.

De coronacrisis heeft bovendien de digitale kloof pijnlijk blootgelegd: veel Brusselaars hebben geen laptop of pc of missen de nodige ICT-skills. De tijdelijke sluiting van Actiris, VDAB en andere kantoren was lastig voor die Brusselaars voor wie de virtuele wereld een ver-van-mijn-bed-show is. Niet toevallig organiseert Tracé Brussel vzw binnenkort een event rond de digitale kloof.

Eens de coronacrisis voorbij verwachten analisten een heropleving van de economie, vermoedelijk vanaf begin 2021. In Brussel zal die heropleving wel iets langer op zich laten wachten dan in de rest van het land. Er wordt nagedacht over welke Brusselse economische sectoren men kan ondersteunen die een triggereffect kunnen veroorzaken, met andere woorden de heropleving bevorderen van andere sectoren. Daarbij komt steeds de bouwsector in beeld, en meer bepaald de renovatietak binnen die sector. Werkzoekenden een gepaste opleiding aanbieden, inbegrepen de tijdelijk werklozen, en het enorme en gediversifieerde opleidingsaanbod overzichtelijker maken, blijven in de nabije toekomst belangrijke uitdagingen.

Afgelopen maanden verschenen heel wat interessante analyses over de gevolgen van corona voor werknemers en werkzoekenden in het Brussels Gewest en elders. We verwijzen onder meer naar de conjunctuurbarometer van BISA (Brussels Instituut voor Statistiek en Analyse), de diagnose van Perspective.Brussels, een Dynam-rapport, de regionale economische vooruitzichten van het federaal Planbureau, de studie van de HRW (Hoge Raad voor de Werkgelegenheid) en het cijferrapport van de SERV (Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen).