De arbeidsmarkt kent een lage werkloosheidsgraad gepaard met een erg gemiddelde werkzaamheidsgraad. Dat betekent een relatief hoge economische inactiviteit van personen die noch werkend, noch formeel werkzoekend zijn. Fons Leroy (voormalig afgevaardigd bestuurder van de VDAB) schreef voor de denktank Itinera een analyse van de krapte op de Vlaamse arbeidsmarkt.
Publicaties en analyse
Activeringsbeleid in komend decennium
Op basis van cijfers van het Vlaams Steunpunt werk en VOKA besluit Leroy dat er een omvangrijke potentiële arbeidsreserve is. Het Steunpunt Werk heeft deze populatie in kaart gebracht in functie van inzetbaarheid: 118.700 personen die ‘ondertewerkgesteld’ zijn zoals onvrijwillig deeltijdwerkers, 55.200 personen die latent werkzoekend zijn, 58.300 personen binnen de niet beroepsactieven die inzetbaar zijn en 626.000 niet direct inzetbaren (studenten, zieken, huismoeders en -vaders, ...).
VOKA berekende het arbeidspotentieel in 2017 op grond van administratieve data: 370.000 jongeren en studenten, 263 000 niet werkzoekende werklozen, 211.000 tijdelijk niet werkenden, 320.000 mensen in ziekte of met beperking, 64.000 personen in bijstand en 155.000 inactieven.
De krapte op de arbeidsmarkt is nu al nijpend en door de vergrijzing, de digitalisering, robotisering en globalisering moet het ergste nog komen. Als we deze inactieve bevolking op beroepsleeftijd niet kunnen activeren, zitten we volgens een studie van Agoria tegen 2030 met meer dan een half miljoen openstaande vacatures.
Voortdoen zoals we deden, is geen optie. We moeten de inactieve bevolking bereiken en dat zal een grote omslag vereisen, zowel voor de VDAB als voor de betrokkenen. De uitdaging van de toekomst is een vernieuwend, verruimend en verdiepend activeringsbeleid vanuit het paradigma van loopbaanzekerheid in plaats van baanzekerheid:
- de inactieve beroepsbevolking door de activeringsbril bekijken;
- ervoor zorgen dat werkenden langer aan boord van de arbeidsmarkt blijven;
- een echt beleid uitwerken inzake levenslang en levensbreed leren;
- de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt inzonderheid via duaal leren verbeteren;
- in functie van manifeste tekorten op de arbeidsmarkt de economische migratie faciliteren en organiseren;
- en het arbeidsrecht en de sociale zekerheid moderniseren.
De volledige visie van Leroy over hoe werkzoekenden, in- of anders-actieven, werkenden en werkgevers in de toekomst beter kunnen geactiveerd worden, kunt u lezen in zijn Itinera Institute Analyse ‘Ijsberg of sterrenhemel? Voorbij de krapte op de arbeidsmarkt’ (10 oktober 2019).